Professionele leergemeenschappen

Een schoolleider staat voor heel wat taken en uitdagingen, waarbij beroep wordt gedaan op een sterk responsief vermogen. Omdat het niet (meer) mogelijk is om al deze taken alleen uit te voeren is het delen van leiderschap via lerende teams een must. Een belangrijke vraag hierbij is dan wel: hoe hier juist leiding aan geven zodat taken kwaliteitsvol worden opgenomen en er een werkbaar evenwicht ontstaat tussen bottom-up ontwikkeling en voldoende aansturing vanuit visie en leidende principes? Via deze tweedaagse workshop geven we praktijkgerichte en haalbare antwoorden vanuit het ‘GO ALL for learning’ model zoals we dit hebben ontwikkeld in ‘Team School! Leergemeenschappen creëren in onderwijs’  (Schelfhout, Sprangers, Lochten, Vanthournout & Buckinx, 2019).

Programma

Een schoolleider staat voor heel wat taken en uitdagingen, waarbij beroep wordt gedaan op een sterk responsief vermogen. Omdat het niet (meer) mogelijk is om al deze taken alleen uit te voeren is het delen van leiderschap en het aansturen van zelfsturing in je schoolteam een must. Dit kan via Professioneel Lerende Netwerken (PLN) en andere vormen van leergemeenschappen. Leergemeenschappen/lerende teams zorgen ervoor dat leerkrachten hun praktijk delen en elkaar kritisch ondervragen op een voortdurende reflecterende, collaboratieve en leer-georiënteerde manier, met als doel het verbeteren van hun effectiviteit als professionals. Uit eerder onderzoek blijkt dat leergemeenschappen de condities bieden om zowel de nodige professionalisering als de vertaling hiervan naar de klaspraktijk te stimuleren en hen te helpen met veranderingen om te gaan. Verder biedt het mogelijkheden om (onderwijskundig) leiderschap concreet te beginnen delen. Een essentiële vraag hierbij is dan: hoe hier juist leiding aan geven zodat taken kwaliteitsvol worden opgenomen en er een werkbaar evenwicht ontstaat tussen bottom-up ontwikkeling en voldoende aansturing vanuit visie en leidende principes?

Deze studiedag voorziet in de eerste fundamentele stappen om met leergemeenschappen aan de slag te kunnen gaan. Schoolleiders maken kennis met de betekenis, de doelen, de rollen en de voordelen van werken met leergemeenschappen en krijgen de kans de eigen noden en die van de school in kaart te brengen. Er worden strategieën besproken om leergemeenschappen succesvol te implementeren, ten einde het professioneel leren van alle teamleden naar een hoger niveau te tillen.

Leerinhouden

Voormiddag:

• Bestaande vormen van leergemeenschappen leren kennen: lesson study, teacher design team, data team, vakdidactische leergemeenschappen,.... Waar zijn er verschillen, waar stemmen ze overeen?
• Wat zijn overkoepelende basiscondities en succesfactoren voor goed werkende leergemeenschappen? Hoe maak je een keuze?
• Inzicht meegeven in schoolontwikkeling vanuit Team school: wat zijn essentiële aandachtspunten bij het inzetten van leergemeenschappen als basis voor school- en kwaliteitsontwikkeling in lijn met en invulling gevend aan het referentiekader voor onderwijskwaliteit, OK (visieontwikkeling, leergemeenschappen opstarten en ondersteunen, leergemeenschappen inbedden in beleidsteams en schoolbeleid)?

 Namiddag:

• Wat houdt de concrete werking van leergemeenschappen in?
• Hoe kan je dit als school(leider) concreet opstarten?
• Welke rol(len) dienen procescoach(es) te vervullen?
• Leergemeenschappen, schoolontwikkeling, HRD en strategisch management binnen een schoolontwikkelingsplan: wederzijds versterkend!
• De verschillende rollen van de schoolleider: leider, coach, manager, ondernemer
• Waarderend coachen en communiceren (leernoden nagaan, leren stimuleren, samen doelen bepalen, ondersteuning bieden, aangepaste evenwichten zoeken tussen individuele ontwikkeling en ontwikkeling binnen LG, inzetten op verbondenheid)

Doelstellingen

• kennen het potentieel van leergemeenschappen en lerende teams voor professioneel leren, school- en kwaliteitsontwikkeling
• kennen de wisselwerking tussen bottom-up ontwikkeling via verschillende vormen van leergemeenschappen, visieontwikkeling, coaching en aansturing door de schoolleider
• beschikken over kennis voor het opstarten en ontwikkelen van leergemeenschappen als basis voor schoolontwikkeling en zijn zich bewust van specifieke uitdagingen bij het succesvol creëren van de eigen school als professionele leergemeenschap
• benoemen hoe leergemeenschappen, schoolontwikkeling, HRD en strategisch management binnen een schoolontwikkelingsplan elkaar wederzijds kunnen versterken

Begeleiding

Wouter Schelfhout is als lerarenopleider en onderzoeker verbonden aan de Antwerp School of Education, Faculteit Sociale  Wetenschappen, Universiteit Antwerpen. Daarnaast geeft hij advies rond schoolbeleid en onderwijsleerprocessen (GO ALL for learning). Hij heeft een rijke ervaring in onderwijs: 8 jaar leerkracht economie waarvan 4 in combinatie met een coördinerende functie in de school, 12 jaar onderwijsinspecteur, 8 jaar lerarenopleider in combinatie met onderzoek. Zijn onderzoek focust op het optimaliseren van onderwijsleerprocessen, school- en professionaliseringsbeleid en bottom-up schoolontwikkeling.