Residentieel seminarie 1: Lesdag 1 - Taalgericht vakonderwijs en taalbeleid: wat komt erbij kijken hoe krijg je het hele team mee? - Lesdag 2: ‘Maximaal taal’, de weg naar een gedragen taalbeleid’

Dag 1

Sommige scholen werken al jaren een sterk taalbeleid uit, bij andere loopt het minder vlot of is het taalbeleid om allerlei redenen wat verwaterd. Voor veel leerkrachten is taalgericht vakonderwijs bovendien geen evidentie (“Is dat dan niet vooral de taak van de taalleraren?”) Recent wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat de kwaliteit van het taalbeleid in Vlaamse scholen hierdoor enorm verschilt. Daarnaast is ook de context van scholen sterk bepalend, waardoor er geen ‘model’-taalbeleid bestaat. Een actief en effectief taalbeleid vorm geven en uitvoeren is een boeiende uitdaging, maar het blijft een uitdaging. Er moet aan heel wat voorwaarden worden voldaan wil het echt lukken.

Dag 2

Vlaamse toetsen, screenings en ervaringen op de klasvloer wijzen allemaal in dezelfde richting: onze leerlingen hebben veel meer taal nodig om hun slaagkansen te kunnen garanderen. Een leerkracht Nederlands, een zorgleerkracht, een ondersteuner kunnen dit niet alleen oplossen. Op elk moment van de dag moet er op taal ingezet worden door de hele school. Hoe kan je dit concreet aanpakken? En wat zegt de wetenschap hierover? In deze nascholing gaan we hier dieper op in.

Programma

Dag 1

In het eerste dagdeel van deze nascholing krijgen de deelnemers een algemeen bruikbaar referentiekader aangereikt voor een taalbeleid dat vanuit de eigen schoolcontext vertrekt. Het kader wordt geconcretiseerd via praktische oefeningen en reflecties. Waar het kan, wordt ingespeeld op de specifieke behoeften en vragen van de deelnemers zelf. Voorbeelden van taalbeleid worden in groepen geanalyseerd en beoordeeld.

In een tweede dagdeel wordt via diverse werkvormen en gevarieerde materialen ingezoomd op de principes van taalgericht vakonderwijs, een van de belangrijkste pijlers van een taalbeleid. Daarbij komen ook weerstanden en knelpunten binnen het lerarencorps aan bod: hoe ga je daar als schoolleider mee om?

Dag 2

Vanuit beginsituaties in verschillende scholen illustreren we de nood aan een degelijk taalbeleid. Je reflecteert hierbij over je eigen school. We bekijken dan samen hoe er in de scholen nu reeds gewerkt wordt op verschillende vlakken: een gedragen visie, een planmatige uitrol en een systematische effectenmeting. Via reflectie op haalbaarheid in je eigen situatie en intervisie met collega’s gaan we dieper in op de concrete noden. Aan de hand van beeldmateriaal analyseren we de bevindingen van de wetenschap. Aansluitend zetten we die om in concrete voorbeelden, zoals we die zien in een aantal scholen.

Verschillende doelgroepen komen aan bod, dus ook anderstalige leerlingen, leerlingen uit een arme talige context, ex-OKAN-leerlingen en cognitief sterke leerlingen.

Doelstellingen

Dag 1

Na het volgen van de nascholing

• ken je de voorwaarden voor een actief en effectief taalbeleid;
• kun je de (zeven) pijlers van een taalbeleid vertalen naar een schooleigen beleid;
• kun je je eigen rol en die van je team in een taalbeleid concretiseren;
• ken je de valkuilen die de vorming en uitvoering van een taalbeleid kunnen bemoeilijken;
• kun je reeds lopende taalbeleidsacties in je school beoordelen op basis van het aangereikte referentiekader:
• weet je op welke deelaspecten taalgericht vakonderwijs van toepassing is;
• weet je hoe taalgericht vakonderwijs de taalvaardigheid van leerlingen kan vergroten;
• ken je relevante bronnen voor jezelf en je team in verband met dit thema.

Dag 2

Na het volgen van de nascholing

• kan je benoemen op welke factoren jouw school moet inzetten om een stevig taalbeleid uit te rollen en kan je hiermee aan de slag gaan;
• ben je geïnspireerd door acties uit verschillende scholen;
• heb je een zicht op wat taalbeleid kan betekenen voor verschillende doelgroepen;
• kan je acties op het vlak van taalbeleid duiden aan de hand van wetenschappelijke bevindingen;
• heb je ervaren welke plaats taal inneemt in het ‘zijn’;
• sta je open voor talige diversiteit en kan je die op een actieve manier inzetten in het leerproces;
• ben je in staat om elk principe van taalgericht vakonderwijs in te vullen met concrete voorbeelden.

Begeleiding

Dag 1

Jan T'Sas, licentiaat/master Germaanse Filologie, leraar tso-bso, praktijkassistent Nederlands in de lerarenopleiding en docent Vakdidactiek Nederlands, Krachtige leeromgevingen, Leer- en denkprocessen en Meer_talig Onderwijs aan de Universiteit Antwerpen, (eind)redacteur bij het onderwijstijdschrift Klasse, auteur van schoolboeken Nederlands voor het lager en secundair onderwijs, onderzoeker, auteur van het doctoraatsonderzoek ‘Sprekend leren. De leereffecten van exploratieve gesprekken in groepswerk’ en van het gelijknamige praktijkboek hierover, uitgegeven bij Die Keure. Coördinator van Nieuwsbegrip Vlaanderen.

Dag 2

Christel Arens, romanist, is al lang actief als pedagogisch begeleider Frans, Spaans, Italiaans, VVT, OKAN en ex-OKAN bij Katholiek Onderwijs Vlaanderen. Door de nood aan een stevig taalbeleid steeds meer te ervaren in haar eigen lespraktijk, is ze ook in de begeleiding hiermee aan de slag gegaan. Ze ondersteunt hierin schoolteams en organiseert netwerken voor taalankers en vervolgschoolcoaches in de Oost-Vlaamse scholen.

Sophie Vangenechten is germanist en begon haar loopbaan als NT2-docent bij Linguapolis. Ze gaf twintig jaar les in het secundair onderwijs, met focus op meertaligheid en Nederlands. Sinds 2020 is ze pedagogisch begeleider, gedreven door taal, taalbeleid en gelijke onderwijskansen.

Mee te brengen materiaal

Dag 2: data leerlingenpopulatie eigen school (datawijzer)

Opties